CÓ RỐI LOẠN BẤT TUÂN / Oppositional Defiant Disorder (ODD) KHÔNG?

Ở độ tuổi này, Nam có những hành vi và ý nghĩ tiêu cực, chống đối xã hội. Cụ thể hơn là việc đi học tại TT Nhân Văn: bực mình, đưa các lý do cảm xúc tại sao không nên vào đây học, thách thức tính hợp pháp và khoa học của các mục tiêu can thiệp. Những cảm xúc, phàn nàn đó chỉ dừng lại ở diễn đạt. Tuy đã được can thiệp để có thể nói ra, hiểu được khi giáo viên nối những mục tiêu cảm xúc thành các mục tiêu học tập có đo đạc được, Nam sẽ chỉ nghe, hiểu và không làm thêm gì cả. Ngoại lệ xảy ra khi có dịp được trình bày, nói về cái mình thích cho ai đó nghe, tự mình lên danh sách mời ai tới nghe mình trình bày (giáo viên, bạn học).

Một mặt để ý tới những lời bàn tán không khoa học về mình và lo lắng, cần giáo viên giúp đỡ. Mặt khác thì thấy giáo viên là người cản trở mình, không để mình sống theo ý mình, đi làm, ngưng đi học (dù hiểu là kỹ năng mình chưa đủ). Luôn có các mục tiêu dài hạn có tính tiêu cực (ngưng học, bỏ nhà ra sống một mình…). Dù có thể dạy được kiến thức về thống kê để tìm ra, biết rằng mình chưa thể có được nghề để tự nuôi bản thân, vẫn muốn có các hành vi bất tuân đó khi cảm xúc dâng lên. Đam mê việc lên kế hoạch gì đó to lớn và phần lớn là có tính tiêu cực, phá hoại.

Nếu không được can thiệp đúng đắn, thống kê nói Nam sẽ dần dần có hành động cụ thể liên quan tới an toàn, quyền lợi của người chung quanh. Những suy nghĩ ngày càng cụ thể, hành vi ngày càng bạo lực và ý nghĩ ngày càng thiên về phá hủy, phá vỡ những cái đang có, từ cụ thể như cây cầu nào đó cho tới trừu tượng như một luật lệ nào đó trong xã hội.

Hai năm trước, Nam đắm chìm trong các suy nghĩ tiêu cực, những kế hoạch trong đầu không ai biết. Bây giờ, Nam đã nói ra, thể hiện bằng những câu chống đối rõ ràng, súc tích. Nam đang đi an toàn trên con đường được can thiệp, được dạy nhận thức để những đam mê tính toán, suy nghĩ của Nam sẽ là những mục tiêu học cụ thể, giúp Nam tìm được nghề sau này của mình. Ở tuổi vừa mới dậy thì, Nam đã quyết định sẽ đi làm một nghề liên quan tới đầu óc mà.

oOo

Ted Kaczynski vào Đại học Harvard, sau đó về Đại học Michigan lấy Tiến sĩ toán. Năm 25 tuổi, Ted thành Giáo sư tại Đại học danh tiếng Berkeley. Ted có những thành công sáng chói trong ngành Toán, được coi là một giáo sư trẻ, tài năng của xã hội. Tới năm 30 tuổi, Ted đột ngột từ chức giáo sư, biến mất khỏi thế giới hàn lâm.

Đại học NorthWestern, Đại học Berkeley, Đại học Vanderbilt, Hãng hàng không American Airline, công ty Boeing, Đại học Michigan, Đại học California Sacramento, thành phố Salt Lake, Đại học Yale… là những mục tiêu đánh bom của Ted. Bây giờ, người ta chỉ còn biết tới Ted với biệt danh “Kẻ đánh bom thầm kín”, Unabomber. Vào cuối đời, Ted viết vào CV của mình với chức danh “Đang ở tù”, liệt kê 8 bản án chung thân vĩnh viễn dưới mục “Thành quả đạt được”.

oOo

Chúng tôi có mục tiêu và số liệu can thiệp để tin tưởng rằng Nam sẽ không như Ted. Những đam mê, những điểm mạnh về IQ của Nam sẽ giúp bạn ấy có được nghề nghiệp ổn định trong tương lai. Dù con đường đi còn dài, buổi họp về Nam trưa nay cho thấy bạn ấy đã đạt được các mục tiêu quan trọng trong những năm can thiệp qua. Con đường vẫn còn dài nhưng ngày càng rõ ràng hơn.
Những ý nghĩ, câu nói cảm xúc có cách tiêu cực đều có thể chuyển qua các mục tiêu học tập tích cực, giúp Nam nhận ra việc mình muốn sống tự lập trong tương lai là một mục tiêu tốt, đáng đeo đuổi. Nam cũng dần hiểu ra: Trường giáo dục đặc biệt là nơi có cách dậy học khác thích hợp cho mình.

Một đề nghị cụ thể của Nam cho TT Nhân Văn hôm nay là: Ngoài Toán áp dụng, Khoa học và Đọc/Hiểu, Trường Nhân Văn nên dạy cho Nam môn Toán thống kê (Nam nghĩ cần được học để đi làm cái nghề Nam đang lên kế hoạch cho tương lai).

“Trong tuần qua, Nam đã làm được cho cô Vy vui 1/3 thời gian. Nam làm cho mẹ vui được ½ thời gian”. Đó là tự nhận xét của Nam về mục tiêu giao tế và khả năng hiện tại của mình. Nam muốn mình vui và đang hiểu là việc mình vui có liên quan tới người khác vui, và mình cũng là tác nhân làm cho người khác vui. Vui là một trạng thái của một hệ sinh thái khoa học và tích cực.